Artikel NRC - 26 september 2015

Door Annemiek Leclaire

Alleen sukkels hebben het druk. Druk druk druk. Wie het altijd druk heeft, heeft het niet begrepen. Strategieën voor een minder hectisch leven, per telefoon vanaf het vliegveld van Valencia.

Er is niks mis met een vol, actief leven, good for you, zegt Tony Crabbe, bedrijfspsycholoog. Maar de staat van 'busyness' waarin we tegenwoordig onophoudelijk verkeren: het wordt tijd die achter ons te laten. In Busy: how to thrive in a world of too much (uitgeverij Piatkus), vertaald in het Frans, Koreaans en Russisch, schetst de Britse psycholoog het machteloze gevoel gebukt te gaan onder een groeiend aantal taken en afleidingen. Crabbe werkt voor multinationals als Microsoft en Disney. Ieder gesprek dat hij de laatste jaren met werknemers van die bedrijven voerde, had te maken met drukte en je overweldigd voelen.

Crabbe schetst in Busy hoe het leven er vandaag de dag voor werkende mensen uitziet. E-mail checken tijdens het ontbijt, ploeterend de dag door, altijd achter de feiten aan rennen, onophoudelijk onderbroken worden, al telefonerend thuiskomen, kinderen geïrriteerd het bed in werken, mail checken, te weinig rust om recreatief te lezen, te weinig tijd om een vriend te zien, te weinig zin om te sporten, half uurtje op Facebook, een glas wijn, nog een glas wijn, een rusteloze nacht en de volgende dag begint het opnieuw: de eerste blik gaat naar de telefoon op het nachtkastje. Met als resultaat het knagende gevoel tekort te schieten ten opzichte van partner, kinderen, vrienden, familie, de echte carrièredoelen, de eigen gezondheid, de eigen idealen.

Crabbe vertelt het telefonisch vanaf vliegveld Valencia. Hij is op weg naar Portugal voor een tweedaagse conferentie bij een vestiging van Microsoft over drukzijn. Hij klinkt een beetje buiten adem. Hij kent dit stramien zelf maar al te goed als vader van drie kinderen, met een succesvolle praktijk en honderd vluchten per jaar.

Drukte is slecht voor gezondheid, relaties en geluk,maar ook voor de carrière

Crabbe’s boek maakt deel uit van een groeiende hoeveelheid zelfhulpliteratuur over het de baas blijven van drukte thuis en op het werk: Voorsprong door focus, Mindfulness op het werk,Crazy Busy, Minimalist living for busy people, Goal setting for busy people. Opvallend is dat het gevoel te moeten vechten tegen het ‘teveel’ niet eens te maken hoeft te hebben met een feitelijke toename van het aantal verplichtingen. Crabbe en collega’s beschrijven een staat van ‘altijd aan staan’, zich overspoeld voelen door mogelijkheden en informatie. „Kontrenzier dich!” stond er onlangs op de cover van Der Spiegel.

Drukte houdt drukte in stand, stelt Crabbe in zijn boek. Dat mechanisme werkt zo: drukte leidt de aandacht weg van wat van waarde is, doet een afspraak sneuvelen voor een etentje met vrienden, staat in de weg van een schoolvoorstelling van de kinderen, verhindert een tentoonstelling die je graag had willen zien, schuift een familiebezoek opzij. Dit leidt geleidelijk aan tot een breuk met alles wat ooit plezier, lol, energie en liefde gaf. Als zich dan een stil moment aandient, ontstaat een gevoel van leegte, die met nog meer drukte wordt gevuld, "een quick fix", zegt Crabbe. "Even een WhatsApp, even op LinkedIn. Maar die oppervlakkige social media-contacten kunnen echte verbintenissen niet vervangen.” Crabbe meent dat de emotionele verarming die hierdoor ontstaat, verband zou kunnen houden met depressie. "Het verlies van vrienden, van intieme vertrouwelingen, dat is een leegte die geen financiële bonus kan opvullen.”

Die 'busyness' is volgens Crabbe niet alleen slecht voor gezondheid, relaties en geluk, maar zelfs voor de carrière. Aan het begin van de loopbaan helpt het om er flink tegenaan te gaan om je te onderscheiden, maar een paar trappen hoger op de carrièreladder werkt iederéén hard, dan red je het volgens de bedrijfspsycholoog niet met nóg meer uren, een nóg grotere productie. Op dit niveau gaat het om ‘impact’: de ontwikkeling van nieuwe ideeën, nieuwe producten, nieuwe diensten die de organisatie onderscheidt van de concurrentie. Daar is een andere houding voor nodig.

Minder vrienden

Kortom, tijd voor een radicale verandering. Want dat 'too much', stelt Crabbe, dat gaat niet veranderen, het wordt alleen maar meer. "Ons werkethos dateert nog uit het industriële tijdperk toen alles om productie draaide. Maar we moeten een stap verder zetten in de evolutie. Je kunt je agenda echt niet meer programmeren op basis van wat er allemaal voorbij komt. As long as we are playing the more game, we are playing the wrong game.”

Er is een andere reactie op overvloed mogelijk dan ‘drukdrukdruk’. Als het niet zo lelijk was, zou hier het woord ‘proactief’ vallen. Crabbe onderscheidt vier strategieën om de overvloed de baas te worden. 1) Beheersing: de teugels van het leven weer in handen nemen. 2) Focus: het belangrijkste doen en de rest negeren. 3) Betrokkenheid: herdefiniëren wat succes is, en je opnieuw met je werk en je leven verbinden vanuit intrinsieke waarden. En 4) implementatie: hoe ga je dit in de praktijk brengen? Het ruim driehonderd pagina’s tellende boek staat propvol adviezen, zoals, onder Betrokkenheid: "Houd er minder vrienden op na. Concentreer je op de belangrijkste vijftien relaties in je leven.”

"Met timemanagement red je het in ieder geval niet meer,” zegt Crabbe, wandelend over de luchthaven. Verwijzend naar het beroemde boek van efficiencygoeroe David Allen, "Het gaat niet langer om getting things done, maar om not getting it all done.”

Maar, kan ik niet nalaten te vragen, - Crabbe staat op het punt te boarden - wat als je het nou écht heel druk hebt? Zoals werkende alleenstaande ouders, of carrièremakers met jonge kinderen en zieke familie? "Zelfs in dit soort omstandigheden sta je niet geheel machteloos ten opzichte van alles wat er van je gevraagd wordt”, zegt Crabbe vriendelijk. "Je hebt een keuze met welke houding je die eisen tegenmoet treedt. Zo vragen mijn vrouw en ik elkaar aan het eind van de dag: ‘Did you ‘process’ the kids, or did you have fun with them?”

De oplossing voor drukte is niet: meer tijd hebben om je te ontspannen. De oplossing is: gerichte aandacht op wat je doet, daar helemaal bij betrokken te zijn. Wie op de vraag ‘Hoe gaat het?’ nog de vergissing begaat met het D-woord te antwoorden, laat zien de uitdagingen van de nieuwe tijd slecht begrepen te hebben.

5X FOCUS!!!!!

Creëer concentratie

Psycholoog Tony Crabbe: "Focus op je intentie en niet op je tijd. Ik spreek te veel mensen die zeggen, ‘Ik ren van meeting naar meeting, ik heb de hele week geen tijd gehad om rustig na te denken!’ Zijn ze trots op. Nou, je kunt niet presteren in een kenniseconomie als je geen tijd hebt om na te denken, dus manage your attention. Focus, zet je e-mailmeldingen uit, leg je telefoon weg.”

Plan je tijd in grote brokken

"Trek minstens een of twee uur uit voor een opdracht, werk niet in kleinere eenheden. Dan hoeven de hersens niet steeds sprongetjes te maken. Cluster vergelijkbare activiteiten zoals e-mails of voicemails beantwoorden.”

Durf niets te doen

"Verzet je ertegen iedere wakkere minuut op te vullen met iets. Er is geen generatie mensen die zo weinig tijd alleen met haar hersens doorbrengt als deze. Vernieuwing en creativiteit vinden hun oorsprong in lege momenten. Mijn beste inzichten komen als ik op een luchthaven rondwandel, of gewoon wat rondrijd.”

Ontwikkel een ochtendroutine

"Leg geen telefoon naast je bed (gebruik een wekker), ontbijt met je geliefde of kinderen en houd je hoofd erbij. Begin je werkdag met je moeilijkste, belangrijkste taak. Check pas je e-mail of je voicemails als je minstens een half uur of een uur aan die taak gewerkt hebt. Zo voorkom je dat de organisationele übercommunicatie je hersens leegzuigt vanaf het moment dat je opstaat.”

Doe niet alles

"Wees alleen gericht op het nemen van relevante beslissingen. Goede ideeën zijn er genoeg. Maar als je alles doet, bereik je niks. Denk verder: wat is de relevantie hiervan voor mij als persoon, of organisatie?”